DÜNYANIN GÜNDEMİNDEKİ SERTİFİKALAR
Alanında dünyanın en önemi isimlerinden biri olarak kabul edilen Chaim Even Zohar’ın, dünya mücevher endüstrisinin önemli yayını idexonline.com’da yayınlanan haberi sektörün gündemine oturdu. Sentetiklerin gündemde olduğu dönemde haberde dünya e-ticaret devi Alibaba ve Amerika Merkezli pırlanta derecelendirme kuruluşu GIA’in adının geçmesi dikkatlerin bu gelişmeye çevrilmesine sebep oldu.
Dünya değerli taş endüstrisinin önde gelen isimlerinden Chaim Even Zohar’ın bu önemli haberinden önemli noktaları şu şekilde sıralamak mümkün;
Küresel toptan satışlarda lider internet platform Alibaba, milyonlarca potansiyel elmas alıcısına CVD laboratuvar üretimi GIA doğal elmas sertifikalı taşların satımı ile ilgili ticari alarm gönderdi.
Teklif net, görünüşüne göre sahte ve Amerika Gemoloji Enstitüsü'nün (GIA) güvenilebilirliğine bir saldırı niteliğinde. Yeni Delhi merkezli sentetik elmas ve değerli taş benzerleri tedarikçisi adına yapılan teklif sahte bir Rolex saati lisans sertifikası ve garantisiyle satmakla aynı şey.
Teklif sabit ve basit: satıcı, The International Trading Corporation (ITC), haftalık 10,000 karat taşı, karat başı 100$ bir ücretle tedarik edebildiğini iddia ediyor. 0.15 karattan büyük her taşın da gerçek bir GIA sertifikası olduğunu söylüyor. Eğer bu doğruysa kolayca elmas endüstrisi tarihinin en ciddi pazarlama sahteciliği olur. Konu ile ilgili GIA’den açıklama gecikmedi. GIA Başkan Yardımcısı Tom Moses yaptığı açıklamada “Sertifikalarımızın sahte kullanımı ile ilgili acilen araştırma yapacağız.” dedi.
Alibaba’nın Pazarlama Gücü
Halka açık Alibaba Grubu dünyanın en büyük e-ticaret platformu niteliğinde. Alibaba neredeyse rakipsiz. İşte bu rakibi olmayan global güç, neredeyse tamamen anonim, vicdansız kişilerin elmas dünyasına hasara yol açmasına olanak sağlıyor.
GIA İçin Felaket Niteliğinde Sonuçlar
Alibaba’nın ticari uyarısını ilk aldığımızda hiç bir iyi niyetli elmas alıcısının bu kadar saf olmayacağına inanıp, satıcının web sitesini inceledik. Ve karşımıza kalın harflerle “Bazı CVD elmasları laboratuvarlara yollanınca doğal elmas olarak geçebiliyor ve GIA doğal elmas sertifikası alabiliyor.” yazısı ile karşılaştık.
Böyle bir şey makul mü? Çok zor? İmkânsız? Yıllar boyu öğrendiğimiz tek şet hiçbir şeyin imkânsız olmadığı. Fakat bu açıklamayı saçma yapan şey satıcının ortaya koyduğu miktar. GIA gerçekten haftada 10.000 karat CVD elmasını gözden kaçırıp onlara doğal elmas sertifikası verebilir mi? Milyon yılda bile olmaz.
Bir hata olduğunu düşündük. Ama ya pazarda binlerce hatta on binlerce sentetik elmas GIA sertifikasıyla dolaşıp gerçek GIA elmas raporlarıyla rakamları tutuyorsa? Bu senaryo elmas ve elmas tüccarlarının güvenilirliğinde sonun başlangıcı olmakla kalmayıp GIA ve itibarı içinde felaket demek olur.
Elinde GIA sertifikası olan ve lazer damgalı elması olan hiç kimse elmasının sentetik olacağından şüphelenmez. En azından şimdiye kadar.
Satın Alma Araştırması ve Fiyat Teklifi
ITC’nin basınla konuşmaktan çekineceğini düşünerek Hollandalı tüccar Tyson Edgon’dan yardım istedik. Edgon kendisine Mr. Shobhit diyen, Delhi merkezli sentetik elmas ticareti yapan firmanın başkanı sıfatında biriyle elmas satın almak ve e-mail yoluyla bazı sorulara yanıt almak için iletişime geçti. Cevapların tamamı firma tarafından verildi.
Tyson ilk olarak 20 yuvarlak CVD sentetik elmasları (her biri G renk, VS şeffaflık ve 0.95-0,99 karat aralığında) ve 30 adet yuvarlak (G renk, SI1 şeffaflık ve 0.45-0.50 karat aralığında) için fiyat istedi. Cevap son derece şaşırtıcıydı. 1 karatın hemen altındaki elmas karat başı 1290$ artı taş başına 298$ GIA doğal elmas raporu ve 50$ lazer baskı için istendi. Yarım karat değerindekiler ise G/VVS-VS için 780$’a mal olacaktı. Eğer SI1 istersen fiyat 690$’a düşüyordu. Bu fiyatları IDEX Real Prices’da karşılaştırınca bazıları pazar fiyatının %70 altındayken bazıları doğal pazar fiyatına daha yakındı.
Farklı bir konuşma Uluslararası Satış Sorumlusu sıfatındaki Rajesh Dubey ile de yapıldı. 0.50-0.69 (75 taş) karat aralığında CVD elmasları ve GIA sertifikalarını sorduk. Dubey anında “İstediğiniz boyuttaki elmasları karat başına 790$ ve sertifika başına 75$ ile sağlayabiliriz. Minimum sipariş 100 taştır.” diyerek yanıt verdi.
Yani iki farklı, açık ve birbirine yakın fiyat teklifi aldık. Tyson bunun üzerine “Alibaba’da spesifik bir şekilde GIA sertifikaları olduğu söyleniyor, lütfen bunun doğruluğunu onaylayın.” dedi. Cevap: “EVET, doğru. Hepsi GIA sertifikası ile ve GIA numarası lazerle basılı şekilde gelecek. Aynı zamanda GIA resmi web sitesinden kontrol edilebilir.” Cevap daha açık olamazdı.
GIA Elmas Raporları Stoğu?
Tedarikçinin elinde olan stokları ve üretilmeleri gerekip gerekmediğini merak ettik. Bu ITC sitesindeki ‘yanlışlıkla’ raporlamaya da açıklık getiriyor. Eğer ellerinde spesifik olarak yeterli ürün yoksa GIA’nın laboratuvar üretimi elmasları doğal elmas olarak hatalı sınıflandıracağını nereden biliyorlar?
Tyson’ın önceden bahsedilen spesifik siparişi üzerine Shobhit “1.00-1.10 karat arası F-G-H, VVS-VS stoklarımızda bulunuyor, yaklaşık 14 parça örnek. Geri kalanını kesip parlatmamız gerekiyor. Ham materyaller her zaman stokumuzda bulunuyor. Siparişin tamamlanması 7-10 gün sürüyor.” dedi. Bu mucize olurdu GIA’nın taşları sertifikalaması 7-10 gün sürdüğü göz önüne alınınca. Nasıl parlatılıp, sertifikalanıp daha sonra kargolandığını merak ettiriyor. Sonucunda şüphemiz daha da fazla arttı.
Tyson doğal sertifikalardan birinin resmini istedi CVD elmasıyla gönderilecek. Shobhit’in gönderdiği 7206591355 GIA sertifikası 10 Ağustos 2015 tarihinde verilmiş yuvarlak 1.05 karatlık bir elmas içindi. Raporu GIA sitesinde bulduk. Moses ile konuşmamızın ardından bu elmasın Type I bir elmas olduğu ve CVD olamayacağını ortaya çıktı.
Bu sonuç, ITC web sitesindeki CVD elmaslarının tanınmaması iddiasını yersiz kıldı.
ITC web sitesi sentetik taşlarla ilgilendiğini sürekli tekrar ederken 25,000 IGI ve GIA sertifikasını da elinde bulundurduğunu söylüyor. Bunun hakkında biraz düşünelim. Aslında hayır. Hayır düşünmeyelim. Bir firmanın elinde 25,000 yanlış sertifika bulundurduğunu düşünmek istemiyoruz.
Sentetik Elmasların Kaynağı Bilinmiyor
CVD ham materyaller nereden geliyor? Gerçekten bilmiyoruz. En azından şu anlık. Belki FBI bunu bulabilir. Web sitesi elmasların CobLabs Hong Kong diye bir firma tarafından yapıldığını söylüyor. İnternette bulunan bütün bilgi bankalarını aradık fakat CobLabs adı altında Hong Kong da bir yer bulamadık. Domainlere baktığımızda COBLABS.COM adlı domain kaydı bulduk bakın şu işe ki domain sahibi ITC Yeni Delhi çıktı. Artık aktif olmayan site 8 dolara satın alınabiliyor.
ITC Kimdir?
Daha sonra “International Trading Corporation’a ” baktık. Limited bir şirket olarak yer almıyor. Sadece adreslerini bulduk. Faturalarında vergi numaralarını bulabildik. Fakat bambaşka bir adrese aitti. Adres iş yeri adresi değil bir ev adresiydi.
Belki, ve sadece belki birkaç tane hilekar çabuk para kazanıp ortaya çıkınca kaçmak istedi. Ya da serbest çalışıyorlar. Bu sahtekârlığın arkasındaki daha büyük bir firma için. Gerçek olan bir şey varsa, o da banka. YES Bank LTD. Hindistan’ın en büyük 5.bankası ve yıllar önce kuruldu. En azından hesaplar gerçek gözüküyor.
Bankayla iletişime geçmekten kaçındık ve henüz elmaslar için faturamızı ödemedik. Kendi bankam, DIB’nin aniden elmas alımı yapmak istemesini öğrendikten sonra beni uyardı. Eğer satın alacağım ürün sahteyse ve satıcılar yasal olmayan aktivitelerden şüphelenirse Hint para kaçakçılığı otoritelerinin hesabı paramla birlikte dondurması olasıydı. Bir hiç için para ödemiş olabilirdim.
Şüpheler ve Sahtecilik Planı
Moses bir süredir GIA sertifikalarının elmaslarından ayrı dolaştığının farkında olduğunu doğruladı. Çoğu tüccar GIA sertifikalarının sadece mağazada kullanıldığını ve tüketicinin ilgilenmediğini belirtti.
Bir kuyumcu “Suyolu bir bilezik sattığınız zaman, alıcı, üstündeki her taş için bir dolu GIA sertifikası almıyor” diye açıkladı. Dışarıda milyonlarda gerçek GIA sertifikası var. Bunların farklı kişiler tarafından alınıp dağıtıldığını bilmek çok zor.
Eğer durum buysa CVD üreticisi ya da tüccarı basitçe sentetik bir taşı kesip parlatıp sertifikadaki standartlara uyacak şekilde aynı ağırlık ve ölçülerde bir taş yapabilir. Moses “Bunun daha önce yaşandığını biliyoruz” diyerek kabul etti.
Diğer bir seçenek ise GIA web sitesine gidip rastgele sertifikalar seçmek ve bunlara göre CVD elması üretmek. Elmasın üzerindeki baskı, sahibi ve alıcıyı sertifika olmadan da elmasın kalitesini ve karakteristik özelliklerini doğrulamayı sağladığı için sertifikaya ihtiyaç olmuyor. Ve tabii sahte sertifikaların basılması da bir olasılık. Bu da bizi Rolex benzetmesine geri götürüyor: sahte saatler ve sahte belgeler.
GIA İçin Açık Seçenekler
DIB tarafından yapılan bu bilgilendirme büyük bir buz dağının sadece görünen yüzü de olabilir.
Her türlü pratik sebep için, bu araştırma yüzlerce hatta binlerce GIA sertifikalı gizli sentetik elmasın gerçek elmaslarla aynı kodlarla sirkülasyonda olduğu anlamına gelebilir. Bazı ikiz taşlar sentetik ya da başka bir benzeri olabilir. Ya da sadece sentetik bir elmasın gerçek elmas ölçüleriyse kesilmiş olması olabilir ki daha önce de belirttiğimiz gibi bunun olmuş olduğunu biliyoruz.
Bir Gözetim Zinciri Oluşturmak?
İş gözetimi kontrol altına almaya geliyor. Buna GIA sertifikasyonu da dâhil. Ortalıkta dolaşan bu sahtekarlığı engellemek için fikirlerden biri de her GIA sertifika sahibi için bir üyelik sistemi. Bu demek oluyor ki çoğu üründeki gibi, alıcı detaylı bilgilerini kaydetmek durumunda kalır. Elmas endüstrisi böyle bir harekete büyük ihtimal şiddetle karşı çıkar.
Belki daha büyük ölçekli mallar için pilot bir proje düşünülebilir. Yine de sonuç olarak GIA için ticari fayda-maliyet analizi ortaya çıkıyor. GIA elinden gelen her şeyi markasını korumak için yapmak zorunda- ki bu bütün elmas endüstrisi için de en iyisi olacaktır.
Endüstri, polisi işe dâhil etmekte genellikle kararsız, fakat bu FBI ve Hindistan’ın Merkezi İstihbarat Direktörlüğü’nün dâhil edilmesi gereken bir şey. FBI, Hint polisi ve avukatlar yasal süreçlerle izole vakaları çözseler de bu süreç kendi kendini çözemez. Endüstri ve GIA’nın neler yapacağını göreceğiz.
Bu ortalarına doğru mutlu sonu görebildiğimiz bir film ya da roman değil. Bu hikâye daha yeni başladı. Bizimle kalın.
