ÖZCAN HALAÇ: ''2013 YILINDA EKONOMİ YÖNETİMİNE SUNDUĞUMUZ ÖNERİLER BİRER BİRER HAYATA GEÇİYO
İstanbul Altın Rafinerisi tarafından hazırlanarak 2013 yılında ekonomi yönetimine sunulan ‘’TÜRKİYE ALTIN PİYASASI HAKKINDA GÖRÜŞ ve ÖNERİLER’’ çalışmasındaki pek çok madde hayata geçirildi. Yapılan düzenlemelerin ülke ekonomisi ve kuyumculuk sektörü için önemli kazanımlar ortaya koyduğunu belirten İAR Yönetim Kurulu Başkanı Av. Özcan Halaç, çalışmada yer alan diğer maddelerdeki sorunların çözümü için çalışmalarının devam ettiğini söyledi.
5 yıl önce ekonomi yönetimine sundukları görüş ve önerilerinin sadece Türkiye Ekonomisi açısından değil, bankalar, kuyumculuk sektörü ve altın cinsinden tasarruf sahibi hane halkları açısından da önemli kazanımlar ortaya koyduğunu belirten İstanbul Altın Rafinerisi Yönetim Kurulu Başkanı Av. Özcan Halaç konu ile ilgili şu değerlendirmelerde bulundu;
‘’Türkiye altın tasarruflarının çok büyük miktarda olduğu nadir ülkelerden biri. 5000 ton civarında yastık altı tasarruf olduğunu tahmin ediyoruz. Ancak ekonomiye dahil olmayan bu tasarrufların sağlayabileceği pek çok avantaj da halen ne yazık ki yeterli ölçüde kullanılamıyor. 2013 yılında ’’TÜRKİYE ALTIN PİYASASI HAKKINDA GÖRÜŞ ve ÖNERİLER’’ adı ile bir çalışma yaptık ve ekonomi yönetimine sunduk.
Konu devlet politikası haline geldi
Bu çalışmanın temelindeki en önemli konulardan biri olan yastık altı altınların ülke ekonomisine kazandırılması Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından da kabul gördü ve kendisi tarafından da çeşitli vesilelerle defalarca dile getirildi. Altın piyasaları ile ilgili bu bakış açısı ülke politikası haline geldi.
Önemli kazanımlar sağlandı
Tasarruf sahipleri artık yastık altı altınlarını bankalara getirerek gelir elde etmeye başladılar. Önemli miktarda tasarruf ekonomiye kazandırılmaya devam ediyor. Bankalar kuyumculuk sektörüne daha uygun faizlerle kredi kullandırabiliyor. Altın cinsinden zorunlu karşılık sistemi sayesinde TCMB altın rezervleri 564,8 ton ile rekor seviyeye ulaştı ve dünyada ilk 10 arasına girdi. En son yapılan düzenleme ile altın EFT sistemi de kullanılmaya başlandı.
Altın toplamada kuyumcuların daha etkin olacağı bir sistem üzerinde çalışıyoruz
Yastık altı altınların ekonomiye kazandırılmasında kuyumcular çok daha etkin rol oynayabileceğine inanıyoruz. Bu konuda gerekli altyapı çalışmalarımız devam ediyor.
Yabancı alıcıların yanlarında getireceği hurda ve dore altınlar ticareti artırıcı etki yapacaktır
Dubai’nin altın ticaret merkezi olmasındaki en önemli faktörlerden biri ülkeye girişlerde alıcıların yanlarında belirli bir miktar altın getirebilmeleri ve bu altını alışverişlerinde ödeme aracı olarak kullanabilmeleridir. Bu konuda atılacak adım kuyumculuk sektörü ile birlikte diğer sektörlere de katkı sağlayacaktır.
Görüş ve önerilerin önemli bir bölümü hayata geçirildi
2013 yılında hazırladığımız çalışmada yer alan maddelerin önemli bir bölümü hayata geçirildi. Raporda yer alan maddeler üzerinde ekonomi yönetimimizin çalışmaları devam ediyor. Ekonomi yönetiminin önemli isimleri ile bu konularla ilgili defalarca görüştük. Bundan sonraki süreçte de ülke ekonomimiz ve sektörümüz için üzerimize düşen görevleri yapmaya devam edeceğiz.
ÖNERİLER VE GERÇEKLEŞENLER
Altının tanımı ile ilgili belirsizliğin giderilmesi
32 sayılı Türk Parasının Değerini Koruma Kanunu’nda yapılan düzenleme ile külçe altın tanımı daha da netleşmiş oldu. Bu konudaki tanımlar yerine oturdu. Özellikle külçe altın işlenmemiş altın gibi değerlendiriliyordu. Oysa ki rafinasyon süreci tamamlanmadan külçe ortaya çıkmıyor.
TCMB altın zorunlu karşılıklarının belli bir oranının halktan doğrudan gelen altınlardan olması
TCMB'nin kararı ile bankalar, yastık altındaki altınları ekonomiye kazandırma çalışmalarına hız verirken, Merkez Bankası da rezervlerini önemli miktarda artırmış oldu. Halktan gelen altınlar için katsayı iyileştirmesi yapıldı. Yani halktan gelen altın söz konusu olduğunda bu oran 1’e 1 olarak belirlendi. Dolayısıyla bankalar halktan gelen altınları kullanıp, daha az altın için daha fazla karşılık ayırabiliyor.
Türk Lirası zorunlu karşılıklarının altın olarak tutulması oranının artırılması
Şu anda %30 + %5 olan karşılık oranlarının %20 + %15 şeklinde düzenlenmesi için çalışıyoruz. Yani bu şu demek, ithal edilen altın azalsın, halktan gelen altın oranı artsın ki, yastık altı altın ekonomiye daha fazla girsin. Söylenen yapıldı, daha da etkili olması için çalışılıyor.
Altın ihracatı ile ülke dış ticaret açığının azaltılması.
Bu geçtiğimiz dönemlerde fazlasıyla gerçekleşti. Geçtiğimiz yıllarda ihracat ithalatın önüne geçti. Konjonktürün olumsuz olduğu son dönemlerde bile 2 seviyesinde oldu. Özellikle dış ticaret açığını olumlu etkileyen bir durum var. Örneğin şu anda İAR’ın üretiminin %60’ı ihraç ediliyor.
Altının para ve sermaye piyasalarında teminat olarak kabul edilmesi
Artık teminat olarak altın bırakıp kredi alınabiliyor. Çeşitli finansal enstrümanlar ve SWAP mekanizmaları gelişti. Bunlar önceden yoktu, altın hesabı açılamıyordu.
Altın mevduatları için TMSF güvencesinin artırılması
TMSF güvencesi 50.000 TL’den 100.000’ TL’ye çıkarıldı. Bu önemli bir gelişme, daha da artması gerektiği kanaatindeyiz.
Altın EFT sisteminin kurulması
Bu da kısa bir süre önce gerçekleşti. Artık altın cinsinden EFT yapabilmek mümkün.
8000 TL üzeri işlemler için İstanbul Altın Borsası aracı kuruluşlarına bankadan işlem geçirme muafiyeti tanınması
Sektörde her işlemin bankadan geçirilmesi hayatı çok yavaşlatan bir şey. Halk kuyumcuya gittiğinde sattığı altının karşılığını hemen almak ister. Ayşe Teyze altınını sattığında bunun için bankada hesap açmak vs gibi işlemlerle uğraşmak istemez. Eskiden bu rakam daha düşüktü. Sonradan 8000 TL’ye çıkarıldı. Bunun kalkması gerektiğini düşünüyoruz.
Yastık altı altınların ekonomiye kazandırılması faaliyetlerinin sistemleştirilmesi
Bu sistem 3 ayaktan oluşmalı. Devlet, bankalar ve kuyumcular. Bankaların altın toplaması, altına dayalı devlet tahvili ve kira sertifikası uygulamalarından sonra şimdi sıra kuyumcularda. Kuyumcuların da yastık altı altınların ekonomiye kazandırılması konusunda son derece önemli rol oynayacağı bir sistem üzerinde çalışıyoruz.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı projesinde altınların teminat olarak kabul edilmesi
Bu konuda önemli adımlar atıldı. Kadınlar ellerindeki altını bankaya teminat olarak gösterip karşılığında aldığı kredi ile dokuma tezgahı, dikiş makinesi vs alarak üretime katkıda bulunabiliyor. Artık görüyoruz köylerimizde de kadınlar üretime giriyorlar. Artık bakanlığın da bu konuda teşvikleri var.
Külçe altın ihracatlarının banka nezdinde ihracat kapaması olarak kabul edilmesi
Bu külçe altının tanımı ile ilgili bir konuydu. Cari açığın azaltılması için gerekli olan şeylerin başında külçe ihracatının da artırılması gerekiyor. Eskiden ihracatı külçe altınla kapatamıyorduk. Oysa külçe altın, işlenmiş bir altındır. Artık külçe altın banka nezdinde kabul edilebiliyor. Örneğin ihracat kredisi kullandınız. Bunu kapatmak için illa ki mücevher ihracatı yapmak gerekiyordu. Ama artık külçe ihracatı yaparak da kapatabiliyorsunuz.
Yurt dışından gelen hurda ve dore altınların Türkiye’de ödemesinin yapılmasının bölgesel ticareti artırıcı etkisi
Dubai’nin ticaret merkezi olmasının arkasındaki en önemli faktörlerden biri bu sistemdir. Alıcılar yanlarında birkaç kg külçe ya da hurda altın ile giriş yapıyor. Bunlarla ödemelerini yapıp, işlenmiş altın, mücevher, teknoloji ürünü vs alarak ülkelerine dönüyor. Birden fazla sektörün ihracatını son derece önemli etkileyecek olan bir sistem. Mutlaka bu sistem ülkemizde de uygulanmalı.
Genel olarak kıymetli maden ithalatındaki sıkıntının giderilmesi
Kıymetli madende zaman çok önemli. Gümrüklerde ve borsadaki işlemlerin hızlı olması önemli. Örneğin mobilya ithalinde zamanın çok sıkıntısı yok ama altında fiyat her an değişiyor. Bu konuda da önemli gelişmeler kaydedildi.
Kuyumculuk ve kıymetli metal rafinericiliğinin ayrı değerlendirilmesi
Hep söylüyoruz, ‘’Kıymetli Metal ve Rafinasyon Sanayi’’ olarak bir tanımlama getirilmeli. Burada Tüpraş örneğini veriyoruz. Petrol gibi, altın da rafine edilmedikten sonra hiçbir şekilde kullanılamaz. Rafinasyon sadece kuyumculuk kapsamında değerlenmemeli, ayrı bir iş kolu olarak ele alınmalı.
Kuyumculuk sektöründe enflasyon düzeltmesi uygulamaları ve sorunun çözülmesi
Fiktif karlar sorunu çok önemli. Sektörümüz bilançosunu altın cinsinden tutuyor. Vitrindeki bilezik satılmadıktan sonra kuyumcu kar etmez. Satılmayan bileziğin ya da diğer altınlarının kur artışı sebebiyle vergiye tabi tutulması doğru değildir.
Kuyumculuk kanununun zorunluluğu
Yeni hükümet sisteminin bütün kurumlarının yerine oturması sonrasında ilk fırsatta, sektör olarak bu konu ekonomi yönetiminin gündemine getirilmelidir.
